ต้นมณเฑียรทอง

ต้นมณเฑียรทอง (Torenia hirsutissima Bonati) เป็นพืชล้มลุกกึ่งเลื้อยสูงไม่เกินหนึ่งเมตร ลำต้นมักทอดเอนไปตามพื้นดิน มีขนยาว ๆ สีขาวตลอดลำต้น ใบเป็นชนิดใบเดี่ยวติดตรงข้ามกันเป็นคู่ ๆ และแต่ละคู่สลับทิศทางกัน ใบรูปไข่ กว้างประมาณ 1 เซนติเมตร ยาวประมาณ 2 เซนติเมตร มีขนทั่วไป โคนใบป้านและค่อย ๆ เรียวแหลมไปทางปลายใบ ขอบใบหยักถี่ ๆ 

ดอกโตสีเหลืองสดใส ออกเดี่ยว ๆ ตามปลายกิ่งและง่ามใบ ก้านดอกอาจยาวถึง 3 เซนติเมตร กลีบรองกลีบดอกมี 5 แฉกแหลม ๆ โคนกลีบติดกันเป็นรูปกรวย กลีบดอกรูปแตรปากกว้าง 

โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายผายกว้างและแยกเป็น 5 แฉกตื้น ๆ สามแฉกล่างขนาดไล่เลี่ยกัน ส่วนสองแฉกบนจะประสานกันเป็นสันแหลม เกสรผู้มีสองคู่ สั้นหนึ่งคู่ยาวหนึ่งคู่ ทั้งคู่ติดอยู่โคนหลอดกลีบดอกด้านใน ผลรูปยาวรี ๆ พอแก่จะแตกตามรอยประสาน เผยให้เห็นเมล็ดเล็ก ๆ มากมาย

มณเฑียรทอง พบขึ้นเป็นกลุ่มเล็ก ๆ ตามทุ่งหญ้า ชายป่าดงดิบเขาบนภูกระดึง ที่สูงจากระดับนํ้าทะเลประมาณ 1,000 เมตร พื้นที่ค่อนข้างชุ่มชื้นหรือแฉะเล็กน้อย ดินค่อนข้างเป็นดินทราย และพบเพียงกลุ่มเดียวเท่านั้น 

โชคดีที่อยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติภูกระดึง จึงทำให้ปลอดภัยอยู่ได้ตราบเท่าทุกวันนี้ แต่ก็น่าเป็นห่วงว่าการแพร่พันธุ์อยู่ในเขตจำกัดมาก ถ้าบริเวณนั้นเปลี่ยนแปลงไปในทางลบ มณเฑียรทองก็อาจจะสาบสูญไปก็ได้ปกติมณเฑียรทองจะออกดอกบานสะพรั่งในระหว่างเดือนพฤษภาคม – ตุลาคม