ต้นผักขมหิน” ไม่ใช่วัชพืช เก็บมาทำยา มากสรรพคุณ และ เป็นอาหารได้
“ต้นผักขมหิน” ไม่ใช่วัชพืช เก็บมาทำยา และอาหารได้ ..ผักขมหิน Boerhavia diffusa L.
ชื่ออื่น นังกู่แซ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน); ปังแป (ภาคเหนือ); ผักขมฟ้า (สุโขทัย); ผักขมหิน (ภาคกลาง); ผักเบี้ยหิน (ภาคเหนือ); ผักปั๋งดิน (เชียงใหม่); ผักเมียก (ตาก)
เป็นวัชพืชทั่วไปในเขตร้อน กินเป็นผักสด มีสรรพคุณด้านสมุนไพรหลายอย่าง ในออสเตรเลียถือว่าเป็นวัชพืชชั้นดี ใช้เลี้ยงแกะและวัว
ลักษณะ ไม้ล้มลุก ลำต้นทอดเลื้อยยาวได้ถึง 1-2 ม. รากหนา ใบรูปไข่แกมรูปขอบขนานหรือรูปใบหอก ยาว 1-5 ซม. ปลายแหลมหรือมน โคนกลมหรือตัด ขอบใบมีต่อมขนสีแดง ก้านช่อดอกยาว ใบประดับรูปสามเหลี่ยมขนาดเล็ก ปลายเรียวแหลม ติดทน แต่ละช่อกระจุกย่อยส่วนมากมี 2-5 ดอก ดอกสีชมพู แดง หรือขาว ก้านดอกสั้นหรือไร้ก้าน กลีบรวม 1.5-2 มม. ปลายจักตื้น ๆ เกสรเพศผู้ส่วนมากมี 2-3 อัน ยื่นพ้นหลอดกลีบเล็กน้อย ผลรูปคล้ายกระบอง ปลายมนกลม มี 5 สัน ยาว 2-3.5 มม. มีต่อมเหนียวกระจายและขนประปราย
ต้นผักขมหิน ชื่อวิทยาศาสตร์ Boerhavia Diffusa L. วงศ์ NYCTAGINACEAE
ต้นผักขมหิน หรือที่ นางนิปะห์ นิเฮง หมอยาสมุนไพรบ้านอีนอ ตำบลลาโละ อำเภอรือเสาะ จังหวัดนราธิวาส จะรู้จักและเรียกชื่อในภาษามลายูถิ่นคือ ต้นบายังตือเลาะ (Bayang Telak) หมายถึง ต้นผักโขมที่แผ่ปกคลุมดิน หรือมีอีกชื่อที่ใช้เรียกกันคือ ต้นบายังตาเนาะห์ (Bayang tanah) หมายถึง ต้นผักโขมดิน จัดเป็นต้นพืชสมุนไพรที่มีขึ้นทั่วไปตามป่าข้างทาง หรือที่รกร้างต่างๆ
ซึ่งปัจจุบันน้อยคนนักที่จะรู้จักต้นพืชชนิดนี้ และอาจมองว่า เป็นหนึ่งในต้นวัชพืชแล้วด้วยซ้ำไป เพราะไม่ค่อยมีคนเก็บเพื่อนำมาใช้ประโยชน์กันอย่างแพร่หลายดังเช่นในสมัยก่อนกัน
สำหรับแม่หมอนิปะห์ นิเฮง นั้น ท่านได้เล่าว่า ปัจจุบันต้นผักขมหินนั้นจะค่อนข้างหายากมาก พื้นที่ที่เคยเป็นแหล่งเก็บเกี่ยวนั้น ได้มีสิ่งก่อสร้างต่างๆ เข้ามาแทนที่ แต่ท่านก็จะชอบเก็บต้นผักขมหินทุกครั้งเมื่อมีโอกาสพบเจอ ซึ่งท่านได้นำมาใช้ประโยชน์ทั้งในด้านอาหารและยารักษาโรค เช่น นำมาแกงเลียง แกงกะทิ ลวกต้มจิ้มน้ำพริกบูดู รับประทานเป็นผักกับข้าว เป็นต้น
ส่วนการใช้ในด้านยารักษาโรคนั้น ท่านเล่าว่า สามารถนำมาใช้รักษาอาการผื่นแดงที่ขึ้นตามตัวในเด็ก แก้ไข้หัด แก้ไข้ตัวร้อน รักษาฝี แก้แผลฟกช้ำดำเขียว รักษาโรคไต บรรเทาอาการปวดของโรคนิ่วในไต ขับปัสสาวะ และอื่นๆ เป็นต้น
ตำรับต่างๆ ที่ใช้สำหรับรักษาโรคต่างๆ เหล่านี้นั้น เคยมีการนำมาใช้ตั้งแต่รุ่นบรรพบุรุษสืบทอดกันมาอย่างยาวนานแล้ว นอกจากนี้ ต้นผักขมหินก็ยังสามารถนำมาปลูกเพื่อประดับสวนรอบบริเวณบ้านให้มีความสวยงามน่าอยู่ได้อีกด้วย
