ย้อนรอยตำนานผักตบชวาที่คุณอาจจะคาดคิดไม่ถึงว่ามันแพร่พันธุ์กระจายมาที่ไทยได้อย่างไรผักตบชวา ดอกสวย เอเลียนสปีชีส์ตัวแม่

ย้อนรอยตำนานผักตบชวาที่คุณอาจจะคาดคิดไม่ถึงว่ามันแพร่พันธุ์กระจายมาที่ไทยได้อย่างไรผักตบชวา ดอกสวย เอเลียนสปีชีส์ตัวแม่

🪻ผักตบชวา (Water Hyacinth) 

เป็นไม้น้ำล้มลุกประเภทใบเลี้ยงเดี่ยว มีไหลทอดเลื้อยไปตามผิวน้ำ ลอยน้ำได้โดยไม่ต้องมีที่ยึด

เกาะ มีดอกกลีบบางสีชมพูอมฟ้าอมม่วงเป็นช่อตั้งสวยงามคล้ายดอกกล้วยไม้ หรือ ดอกไฮยาซินธ์ (hyacinth)

เป็นที่มาของชื่อ Water Orchid หรือ Water Hyacinth สามารถอยู่ได้ทุกสภาพน้ำ มีถิ่นกำเนิดในแถบลุ่มน้ำ

อะเมซอน ประเทศบราซิล ใน ทวีปอเมริกาใต้

ผักตบชวา มีลำต้นสั้น แตกใบเป็นกอลอยไปตามน้ำ มีไหล ซึ่งเกิดตามซอกใบแล้วเจริญเป็นต้นอ่อนที่ปลายไหล

ถ้าน้ำตื้นก็จะหยั่งรากลงดิน ใบเป็นใบเดี่ยวคล้ายรูปไข่หรือเกือบกลม ก้านใบกลมอวบน้ำ ตรงกลางพองออก ภายใน

เป็นช่องอากาศมีรูพรุนคล้ายฟองน้ำช่วยให้ลอยน้ำได้ ขนาดของใบและความยาวของก้านจะขึ้นกับสภาพแวดล้อม

แผ่นใบเป็นสีเขียวสด มีลายเส้นโค้งทั้งใบ

ดอก ออกเป็นช่อที่ปลายยอดอยู่กลางกอ ในช่อหนึ่งจะประกอบไปด้วยดอกขนาดเล็กประมาณ 3-25 ดอก ดอกย่อย

เป็นสีชมพูอมฟ้าหรือม่วง มีกลีบดอก 6 กลีบ กลีบบนสุดจะมีขนาดใหญ่กว่ากลีบอื่น ๆ มีแต้มสีเหลืองที่กลางกลีบ

กลีบดอกบาง บานพร้อมกันหมดทั้งช่อ โดยจะเริ่มบานตั้งแต่แสงอาทิตย์เริ่มส่อง และจะบานเต็มที่เมื่อแสงแดดส่องจ้า

ดอกบานแค่วันเดียว สีสวยเด่นสะดุดตา แพร่พันธุ์ได้รวดเร็วมาก โดยจะออกดอกช่วงปลายฤดูหนาวถึงต้นฤดูร้อน

ผล เป็นผลแบบแคปซูล (capsule) แห้งและแตกได้ ลักษณะเป็นรูปทรงกระบอก แบ่งเป็นพู 3 พู เมื่อแก่จะแตก

กลางพู (loculicidal capsule) ปลายผลมีลักษณะแหลมยื่นออกมา มีเมล็ดกลมอยู่ภายในผลเป็นจำนวนมาก

มีรายงานว่าในพื้นที่ธรรมชาติ 1ไร่ มีเมล็ดของผักตบชวาจมอยู่ในโคลน 18 ล้านเมล็ด สามารถมีชีวิตอยู่ในดินได้นาน

ถึง 15 ปี และทันทีที่เมล็ดได้รับน้ำที่เพียงพอ มันก็จะแตกหน่อเป็นต้นใหม่ต่อไป แพร่พันธุ์ได้อย่างรวดเร็ว

จนกลายเป็นวัชพืชที่ร้ายแรงในแหล่งน้ำทั่วไป

👉ผักตบชวา จัดเป็น "เอเลี่ยน สปีชี่ส์" หรือ "ชนิดพันธุ์ต่างถิ่น" ที่เข้ามาแพร่ระบาดรุกรานจนก่อให้เกิดความ

เสียหายต่อระบบนิเวศในประเทศไทย มีการแพร่ขยายพันธุ์อย่างรวดเร็ว ใน 1 เดือนผักตบชวาเพียง 1 ต้นอาจ

ขยายพันธุ์ได้มากถึง 1,000 ต้น ในถิ่นกำเนิดของมัน มีศัตรูธรรมชาติ เช่น แมลง โรค และศัตรูอื่น ๆ คอยควบคุม

การระบาด แต่เมื่อถูกนำไปจากถิ่นกำเนิดซึ่งปราศจากศัตรูธรรมชาติ ผักตบชวาจึงเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว

ทำให้เกิดปัญหาต่าง ๆ ตามมา

👉ผักตบชวา ถูกนำเข้ามาในประเทศไทยในปี พ.ศ. 2444 ในสมัยรัชกาลที่ 5 โดยนำเข้ามาจากประเทศอินโดนีเซีย

(ชวา) ในฐานะเป็นไม้ประดับสวยงาม โดยเจ้านายฝ่ายในที่ตามเสด็จประพาสประเทศอินโดนีเซีย 

ได้เห็นพืชชนิดนี้มีดอก

สวยงามจึงนำกลับมาปลูกในประเทศไทย และใส่อ่างดินเลี้ยงไว้หน้าสนามวังสระปทุม จนกระทั่งเกิดน้ำท่วมวังสระปทุมขึ้น

ทำให้ผักตบชวาหลุดลอยกระจายไปตามแม่น้ำลำคลองทั่วไป จนถึงปี พ.ศ. 2456 จึงได้มีพระราชบัญญัติ

สำหรับกำจัดผักตบชวาออกมา

ปัจจุบันมีหน่วยงานและองค์กรต่าง ๆ ได้เข้ามาช่วยเหลือในการกำจัด เช่น นำไปผลิตเป็นของใช้ อาหารสัตว์

ทำปุ๋ย ฯลฯ และมีการนำแมลงมวนผักตบจากแหล่งกำเนิดที่ทวีปอเมริกาใต้ เข้ามาทดลองปล่อยในประเทศไทย

เพื่อควบคุมจำนวนประชากรของผักตบชวา

ผักตบชวา สามารถอยู่ได้ทุกสภาพน้ำ ทั้งในน้ำสกปรกและน้ำสะอาด ช่วยในการบำบัดน้ำเสีย โดยการกรองน้ำ

ที่ไหลผ่านกอผักตบชวาอย่างช้า ๆ ทำให้ของแข็งแขวนลอยต่าง ๆ ที่ปนอยู่ในน้ำถูกสกัดกลั่นกรองออก นอกจากนั้น

ระบบรากที่มีจำนวนมากจะช่วยกรองสารอินทรีย์ที่ละเอียด และจุลินทรีย์ที่อาศัยเกาะอยู่ที่ราก จะช่วยดูดสารอินทรีย์ไว้ด้วย

อีกทางหนึ่ง รากผักตบชวาจะดูดสารอาหารที่อยู่ในน้ำ ทำให้ไนโตรเจนและฟอสฟอรัสในน้ำเสียถูกกำจัดไป

สถานที่แรกในประเทศไทยที่ใช้การบำบัดด้วยวิธีนี้คือ "บึงมักกะสัน" ซึ่งเป็นโครงการบึงมักกะสันอันเนื่องมาจากพระ

ราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว โดยใช้หลักการบำบัดน้ำเสียตามแนวทฤษฎีการพัฒนาโดยการกรองน้ำเสีย

ด้วยผักตบชวา (Filtration)

การบริโภค ดอกอ่อนและก้านใบอ่อนกินเป็นผักลวกจิ้มน้ำพริกหรือทำแกงส้ม

ใช้เป็นอาหารเลี้ยงสัตว์ เช่นหมู ใช้ทำปุ๋ยหมัก ก้านและใบอ่อนนำมารับประทานได้ ใช้ในการบำบัดน้ำเสีย

ใช้เป็นเชื้อเพลิง ใช้ทำเครื่องจักสานผักตบชวา

 ด้านสมุนไพร ใช้แก้พิษภายในร่างกาย และขับลม ใช้ทา หรือพอกแก้แผลอักเสบ

ก็อย่างว่าอะไรนะครับบางทีความไม่รู้หรือความรู้เท่าไม่ถึงการณ์หรือบางทีอาจจะรู้แต่เกิดความละโมบโลภมากก็นำสิ่งที่แพร่พันธุ์ที่เรียกว่าเอเลียนสปีชีส์ไม่ว่าจะเป็นพันธุ์พืชหรือสัตว์เข้ามาแพร่พันธุ์ทำลายสภาพแวดล้อมและทำลายทุกสิ่งทุกอย่างได้อย่างรวดเร็วโดยเฉพาะผักตบชวาหรือที่กำลังเป็นข่าวอยู่ในขณะนี้เช่นปลาหมอคางดำสปีชีส์เอเลี่ยนตัวแม่เลยก็ว่าได้นะครับ

แปะตาปิดหรือว่าคนใหญ่คนโตเจ้าสัวคนไหนไม่ว่าใครก็แล้วแต่ในยุคสมัยอดีตหรือปัจจุบัน ที่นำเข้าสปีชีส์เอเลี่ยน  เอเลียนสปีชีส์พันธุ์สัตว์หรือพันธุ์พืชที่เป็นอันตรายแพร่กระจายรวดเร็วเข้ามาทำลายสภาพแวดล้อมมันก็ไม่ดีทั้งสิ้นเลย

ไม่ว่าจะนำเข้ามาเพื่อผลประโยชน์ของตัวเองหรือเพิ่มความสวยงามอะไรก็แล้วแต่..จนไม่สามารถควบคุมได้ควบคุมไม่ได้ หายนะก็จะเกิดขึ้นมีตัวอย่างให้เห็นไม่ว่าในอดีตหรือปัจจุบัน

ลองมาดูโชว์เคสของ Happy shopping บน TikTok สิ! https://vt.tiktok.com/ZMrB1DPgL/?page=TikTokShop